چشم‌به‌راه غزال‌های فناوری

درسال‌های اخیر با شکل‌گیری زیست‌بوم فناوری و نوآوری درداخل کشور،بسیاری ازاین مفاهیم متناسب با اقتضائات کشور بومی‌سازی شده‌اند اما همچنان پس از یک دهه با وجود اقدامات انجام‌شده سروکله یونیکورن‌ها در زیست‌بوم فناوری کشور پیدا نشده است. در ابتدای دوره چهارم معاونت علمی وفناوری ریاست‌جمهوری شاهدتلاش‌هایی برای به نتیجه رساندن رشدچنین شرکت‌هایی بودیم اما پس از مدتی دهقانی فیروزآبادی ازایجاد مفهومی جدیدبه نام غزال‌های فناوری گفت.دراین گزارش نگاهی به این مفهوم و اهمیت حمایت از شکل‌گیری شرکت‌های بزرگ‌مقیاس خواهیم داشت.اصطلاح یونیکورن را آیلین لی، سرمایه‌دار و فعال حوزه کارآفرینی درسال۲۰۱۳ استفاده کرد. علت این نام‌گذاری به ارزش این شرکت‌ها بازمی‌گردد،این شرکت‌ها آن‌قدر ایده ومدل کسب‌وکار‌ی منحصربه‌فردی دارندکه به بهترین‌های حوزه فناوری تبدیل شده‌اندواستفاده ازنام جانور اسطوره‌ای برای‌آنهانشان‌دهنده خاص‌بودن چنین کسب‌وکارهایی ‌است.درواقع یونیکورن‌‌ها برترین‌های حوزه فناوری درسطح جهانی هستندکه بسیاری ازآنهابه نام‌های آشنای این حوزه برای ماتبدیل شده‌اند. شکل‌گیری شرکت‌های شاخص حوزه فناوری می‌تواند ازجهات مختلفی برجریان اقتصادکشور اثرگذار باشد.آنها نوآوری ورقابت درصنایع را هدایت می‌کنند و شرکت‌های موجود را به انطباق و تکامل سوق می‌دهند. می‌توانند شغل ایجاد کرده، رشد اقتصادی را تحریک کنند و به پیشرفت فناوری کمک کنند. آنها سطوح بالایی ازعلاقه وثروت سرمایه‌گذار راجذب می‌کنند که می‌تواند به نوآوری ورشدبیشتر دامن بزند.این شرکت‌ها به‌عنوان لنگر درزیست‌بوم فناوری محلی وجهانی عمل کرده و کارآفرینی و سرمایه‌گذاری را تقویت می‌کنند.به‌طور خلاصه، شرکت‌های شاخص فناوری تأثیر قابل توجهی بر صنایع، اقتصادها و زیست‌بوم فناوری داخلی و جهانی دارند.
   
غزال‌های ایرانی
سال گذشته معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در گفت‌وگو باروزنامه فرهیختگان امکان شکل‌گیری حداقل ۱۰غول فناوری طی سه سال آینده در کشور رامطرح کرده بوداما بااین تفاوت که این غول‌های فناوری تفاوت‌هایی با ذهنیت ما از یونیکورن‌های جهانی خواهند داشت. واقعیت این است که دستیابی به ابرشرکت‌هایی در ابعاد یونیکورن‌ها بدون حضور پررنگ در بازارهای بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر امکان‌پذیر نخواهد بود. با توجه به شرایط خاص کنونی کشور از بابت تعاملات بین‌المللی و امکان تبادلات اقتصادی جهانی شاید به این سادگی نتوان شاهد فعالیت چنین شرکت‌هایی در داخل کشور باشیم.به همین خاطر باید مدل‌سازی‌های جدیدی برای بسترسازی فعالیت شرکت‌های بزرگ و شاخص حوزه فناوری ونوآوری داشته باشیم. این موضوع در حال حاضر با عنوان برنامه ملی توسعه و رشد غزال‌های دانش‌بنیان در حال پیگیری است.دهقانی فیروزآبادی در نشست خبری اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام کرد ملاک حمایت و سرمایه‌گذاری روی این شرکت‌ها، میزان رشدشان است و نوع نوآوری و فناوری این شرکت‌ها الزاما از جنس برافکن و تحول‌آفرین نیست و از جنس بهبودبخش وارتقادهنده است.دهقانی با بیان این‌که جامعه ۸۰۰تایی شرکت‌های دانش‌بنیان فناور بزرگ، از ظرفیت بالقوه غزال فناوری‌شدن برخوردارند، گفت: در قالب برنامه شرکت‌های پیشرو، از این ۸۰۰ شرکت فناور که هشت درصد کل شرکت‌ها را شامل می‌شود،۱۰۰شرکت برای تبدیل‌شدن به غزال‌های فناوری و نوآوری هدف‌گذاری شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال حداقل ۱۰شرکت، به‌عنوان شرکت‌های غزال معرفی شوند.به نظر می‌رسد با حمایت‌های پیش‌بینی‌شده به‌زودی شاهد فاصله‌گرفتن مفهوم دانش‌بنیان در کشور از شرکت‌های کوچک، نوپا و آسیب‌پذیر و رشد شرکت‌های بزرگ‌مقیاس به شکلی اثرگذارتر در اقتصاد کشور و رفع نیاز صنایع باشیم. 

ویژگی شرکت‌های شاخص
شرکت‌های شاخص دنیای فناوری معمولا چند ویژگی کلیدی دارند:

رشد سریع
نرخ رشد فوق‌العاده‌ دارند و به‌سرعت در بازار حضورشان را گسترش می‌دهند.

نوآوری بهبوددهنده
آنها اغلب محصولات، خدمات یا مدل‌های کسب‌وکار‌ نوآورانه‌ای ارائه می‌دهند که فعالیت صنایع را بهبود می‌بخشد و تغییر شکل می‌دهد.

سرمایه‌پذیری
برای حمایت از گسترش و نوآوری، شرکت‌های یونیکورن سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی راازسرمایه‌گذاران خطرپذیر،شرکت‌های سهام خصوصی و سایر منابع سرمایه جذب می‌کنند.

تسلط بر بازار
هدف این شرکت‌ها تبدیل‌شدن به بازیگران مسلط در بازارهای مربوطه خود است و اغلب به رهبری بازار دست می‌یابند.

دسترسی جهانی
بسیاری ازیونیکورن‌ها حضور جهانی دارند و درکشورها و مناطق متعددی فعالیت می‌کنند ودرواقع در بازار جهانی نقش‌آفرین هستند.