ساعت 24 – اقتصاد ایران دهههاست در تب تورم میسوزد و هیچ چشمانداز امیدبخشی هم برای غلبه بر آن ندارد. کشورهایی هم هستند که در مدتی کوتاه تب قیمتها را مهار میکنند. چرا چنین پدیدههایی را دردنیای امروز شاهدیم و میبینیم برخی کشورها تورم را با شتاب به بند کی کشند وکشورهایی مثل ایران توانایی به بندکشیدن تورم را ندارند. گزارش زیر به پرسش بالا جواب میدهد.
گزارش مرکز آمار ایران درباره تورم مردادماه که با پنج روز تاخیر انتشار یافت، بار دیگر نشان میدهد کهاین شاخص به مرحله تازهای گام نهاده و میانگین سالانه نرخ تورم ایران در هر دهه، که در هشتاد سال گذشته (از دهه ۱۳۲۰ تا دهه ۱۳۹۰ خورشیدی) همواره زیر ۲۵ درصد نوسان کرده بود، در دهه ۱۴۰۰ به احتمال زیاد به ۴۰ تا ۵۰ درصد در سال خواهد رسید. بر پایه گزارش مرکز آمار، نرخ تورم سالانهایران در مردادماه امسال به ۴۶.۷ درصد رسیده است. این رقم در روش مورد استفاده از سوی مرکز آمار برای اندازهگیری شاخص رسمی قیمتها، بر پایه میانگین نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به مردادماه سال جاری نسبت به دوازده ماه پیش از آن محاسبه شده است. در مجموع آمار این نهاد از آغاز فصلی تازه در اوجگیری نرخ تورم در ایران خبر میدهد. به گزارش دویچه وله بانک جهانی نیز در گزارش ویژه خود پیرامون اقتصاد ایران (Iran Economic Monitor) در بهار و تابستان ۲۰۲۳، نرخ تورم کشور را در سال جاری خورشیدی برای پنجمین سال متوالی بالای چهل درصد و حتی در مرز پنجاه درصد پیشبینی میکند (۴۹.۶ درصد). به ارزیابی همین نهاد، این شاخص تا سال ۱۴۰۶ همچنان بالای چهل درصد باقی خواهد ماند.
در دنیای معاصر سیاستهای مالی و پولی به مهمترین عوامل پیدایش و یا مهار تورم بدل شدهاند. دولتهایی که بیش از تواناییهای مالیشان خرج میکنند، در بسیاری موارد کسری بودجه خود را به گردن بانک مرکزی میاندازند و با تبدیل این نهاد به دستگاه چاپ اسکناس، حجم پول را بدون تناسب با کالاها و خدمات موجود در بازار افزایش میدهند. در این شرایط قدرت خرید پولی ملی در درون مرزهای یک کشور فرو میریزد و همزمان ارزش آن نیز در رابطه با ارزهای خارجی کاهش مییابد.
هیچ کشوری در جهان از بلای تورم در امان نیست، ولی با اطمینان میتوان گفت که در کمتر زمینهای همچون مقابله با تورم، اقتصاددانان به ابزارهایی چنین کارآمد و قابل اطمینان دست یافتهاند. کافی است به آنچه طی سه سال گذشته از لحاظ تحول قیمتها در اقتصاد جهانی گذشت، نگاهی بیفکنیم و آن را با تنشهای بیوقفه تورمیایران در نیم قرن گذشته مقایسه کنیم.در ایالات متحده آمریکا، نرخ تورم از ۱.۲ درصد در سال ۲۰۲۰ به ۸ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. در اتحادیه اروپا همان شاخص از نیم درصد در ۲۰۲۰ به ۸.۸ درصد در ۲۰۲۲ رسید. پیدایش تب تورمیدر این بخش از جهان توسعهیافته عمدتا از گسترش کرونا (تزریق هزاران میلیارد دلار در شریانهای اقتصادی برای مقابله با پیامدهای این بیماری همهگیر) و جنگ اوکراین (افزایش بهای انرژی و غلات) سرچشمه گرفت. عوامل دیگر نیز در اوجگیری قیمتها موثر افتادند، از جمله بحران در روابط پکن و واشینگتن که نقش چین را به عنوان “کارخانه جهان” و سازنده و صادرکننده کالاهای ارزان به بازارهای جهانی تا اندازهای زیر پرسش برد.
توضیح این نکته بسیار ضروری است که تورم اروپا و آمریکا در سطوحی که برشمردیم، موجی از نگرانی و نارضایتی را در این دو منطقه به وجود آورد و تاثیر آن بر زندگی مردم جای مهمیرا در رسانههای این مناطق در اختیار گرفت. در همان حال مقابله با تورم به مهمترین دغدغه سیاستگذاران آمریکایی و اروپایی بدل شد. بانک فدرال آمریکا و بانک مرکزی اروپا در مقام دو نهاد مستقل و مقتدر به پیکار همهجانبه با این آفت برخاستند و افزایش نرخ بهره را به عنوان مهمترین سلاح برای به زانو در آوردن آن به کار گرفتند. افزایش نرخ بهره میل به پسانداز را در مردم بالا میبرد، حجم بزرگی از نقدینگی را از بازارهای گوناگون جمع میکند و مصرف را کاهش میدهد.
تورمیدر سطح آنچه به جان ایرانیان افتاده، یکی از مهمترین عوامل نابرابریهای اجتماعی است. کسانی که با امکانات خود در مسکن و ارز و سهام و خودرو سرمایهگذاری میکنند، با تکیه بر تب قیمتها، به سرمایههای کلان دست مییابند و با استفاده از موقعیت خود، به پاسداران بی چون و چرای وضع موجود بدل میشوند. بدبخت کسانی که درآمدهای حقیر ماهانهشان چون برف در آفتاب تابستانی ذوب میشود و زیر دست و پای غول تورم، از هرگونه برنامهریزی برای آینده محرومند. اغراقآمیز نخواهد بود اگر بگوییم که تورم، در ورای پیامدهای اقتصادیاش، اخلاق و مناعت و امید را بر باد میدهد. در واقع ایران، بعد از حدود نیم قرن، نرخ تورم خود را از محدوده ۲۵ درصد در سال به محدوده ۴۵ درصد در سال بالا کشیده، تا جایی که بعضی از اقتصاددانانش هشدار میدهند اگر این بیماری مهلک هر چه زودتر درمان نشود، خطر وارد شدن اقتصاد کشور در جهنم “ابر تورم” غیرممکن نیست؛ وضعیتی که در آن نرخ تورم به پنجاه درصد در ماه میرسد.
منبع www.saat24.news
